Lokale heffingen

De baten van de gemeente bedragen voor 2016 € 541 mln, exclusief verrekening met reserves. Meer dan de helft daarvan wordt ontvangen van het Rijk via de algemene uitkering uit het Gemeentefonds en specifieke uitkeringen (bijv. sociale zekerheid, maatschappelijke dienstverlening). Bij de overige baten moet u denken aan bouwgrondexploitatie, interne verrekeningen en eigen belastingen (heffingen, rechten en leges). Bij de heffingen is de onroerende- zaakbelasting de belangrijkste component.

4.6.2  Overzicht belastingen en heffingen

Gemeenten zijn beperkt in de soorten belastingen die ze mogen heffen. Deze zijn limitatief opgesomd in de wet.
Naast belastingen, heft de gemeente rechten en leges voor individuele dienstverlening aan haar burgers. De tarieven van deze rechten en leges dienen zodanig vastgesteld te worden dat de geraamde opbrengsten de geraamde kosten voor het verlenen van de diensten niet overschrijden. De opbrengst van deze zogeheten gebonden heffingen dient alleen ter bestrijding van de kosten die de gemeente voor de betreffende dienstverlening maakt. De gemeentelijke kosten stijgen in 2016 gemiddeld met 1,2%. De opbrengsten van de belastingen en overige heffingen worden in beginsel alleen aangepast aan de inflatiecorrectie. Deze bedraagt 0,70%.
De gemeente is vrij in de besteding van de opbrengst van de ongebonden heffingen (algemene belastingen). De gemeentelijke belastingen en retributies die in 2016 in Apeldoorn worden geheven zijn:

4.6.3  Voorstel per belastingsoort

Onroerende- zaakbelasting (OZB)

De OZB wordt berekend naar een percentage van de waarde van de onroerende zaak. De nieuwe vastgestelde WOZ-waarden met als waardepeildatum 1 januari 2015 zijn bepalend voor het belastingjaar 2016. In 2016 worden voor alle onroerende zaken binnen de gemeentegrenzen nieuwe WOZ-beschikkingen afgegeven die het hele jaar 2016 geldig zijn. De waarde van een woning in Apeldoorn is ten opzichte van peildatum 1 januari 2014 gemiddeld met 1,0% gestegen. De waarde van een niet-woning is gemiddeld gedaald met 3,4%. Daarnaast blijft de leegstand bij niet-woningen toenemen. Uitgangspunt voor de berekening van de tarieven OZB is, dat we de opbrengst gelijk houden. Een waardedaling leidt daarom tot een tariefstijging en een waardestijging leidt tot een tariefdaling. De leegstand wordt verrekend in de tarieven voor niet-woningen. Daarnaast hebben we rekening gehouden met volume- effecten. Verder hebben we de tarieven gecorrigeerd met de laatst bekende macronorm zoals gebruikelijk. De macronorm die we voor de tarieven 2015 hadden gehanteerd, bleek op basis van de septembercirculaire 2015 0,5% te hoog te zijn. Daarom hebben we in deze begroting de macronorm van 3% verlaagd met 0,5% tot 2,5%.
Bovenstaande wijzigingen leiden tot de volgende OZB- tarieven voor 2016:

Rioolheffing

Naast de zorg voor inzameling en transport van afvalwater hebben gemeenten ook een regenwaterzorgplicht en hebben zij een duidelijke rol als regisseur bij de aanpak van grondwaterproblemen. De gemeente is dus niet alleen verantwoordelijk voor het onderdeel afvalwater, maar voor de gehele gemeentelijke waterhuishouding. De kosten die hiervoor worden gemaakt, worden met de rioolheffing verhaald op gebruikers van woningen en niet-woningen. De aanslagen rioolheffing worden berekend naar een percentage van de waarde van de onroerende zaak.

Ook voor de rioolheffing geldt dat, door de waardedaling van de onroerende zaken, de tarieven verhoogd zouden moeten worden om tot eenzelfde belastingopbrengst te komen. Echter, in de praktijk blijkt dat het onderhoud en de vervanging van riolen door de toepassing van nieuwe technieken minder kosten met zich meebrengen dan geraamd. Anderzijds moeten we in de toekomst meer gaan investeren in afkoppelingen en natuurlijk afvalwaterbeheer (klimaatadaptatie). Rekening houdend met alle ontwikkelingen en beleidsvoornemens zien we dat er financiële ruimte is in de reserve riolering voor een tariefsverlaging. De gemiddelde aanslag rioolheffing in 2016 wordt daarom verlaagd met 4,15%.

Voornoemde wijzigingen leidt tot het percentage zoals genoemd in de volgende tabel.

Afvalstoffenheffing
De afvalstoffenheffing bestaat uit een vast en een variabel gedeelte. Elk huishouden is het vaste gedeelte verschuldigd. Het variabele deel wordt berekend op basis van het aantal aanbiedingen restafval.
Bij de behandeling van de MPB 2015-2018 heeft uw raad het amendement ‘De afvalscheider beloond’ aangenomen. De tarieven voor de komende jaren zijn in eerste instantie op basis van dit amendement berekend. Dit heeft mede effect gehad op het aantal aanbiedingen van restafval. Dit aantal neemt af, waardoor echter ook de opbrengsten teruglopen. De verwerkingskosten van restafval lopen echter niet evenredig terug. We constateren ook dat de tarieven voor afvalstoffenheffing nog niet volledig kostendekkend zijn. Zo worden de btw kosten op de dienstverlening van Circulus niet volledig doorbelast in de tarieven. In het kader van het financieel herstelplan streven we naar volledige kostendekkendheid van de tarieven. Minder aanbieding en volledige kostendekkendheid leiden tot een tariefsverhoging in 2016 van 4,7%.

Voor meerpersoonshuishoudens ziet het plaatje er als volgt uit:

Ontwikkeling woonlasten

In onderstaande tabel wordt een totaalbeeld gegeven van de ontwikkeling van de woonlasten voor een meerpersoonshuishouden met een woningwaarde van € 211.000.

* uitgaande van een aanbod van 9,5 ledigingen per jaar voor een 240- litercontainer

Op totaalniveau stijgen de woonlasten in 2016 met 1,27%.

Overige heffingen en rechten

• Parkeerbelastingen

In de gemeente Apeldoorn worden de parkeertarieven gebruikt om de kosten voor parkeervoorzieningen te bestrijden en om het parkeren binnen de gemeente te reguleren. Hierbij wordt onderscheid gemaakt tussen parkeren voor bewoners, bezoekers en woon- werk parkeren. Het streven is zo min mogelijk auto’s langs de openbare weg te laten parkeren en het gebruik van de auto voor woon- werkverkeer te ontmoedigen.
De parkeerinkomsten zijn afgelopen jaren mede door economische omstandigheden teruggelopen. Op 18 juni jl. heeft uw raad ingestemd met het voorstel om de tarieven voor kortparkeren in de parkeergarages per 1 juli 2015 aan te passen. Dit leidt tot een extra baat voor de Reserve Bereikbaarheid Binnenstad van € 130.000. Deze tariefsverhoging op korte termijn was nodig als gevolg van dalende parkeerinkomsten.

• Precariobelasting

Precariobelasting wordt geheven voor het gebruik van gemeentegrond. Hieronder valt niet alleen het plaatsen van containers langs- of op de openbare weg, maar bijvoorbeeld ook lichtbakken aan winkels die boven gemeentegrond hangen. Precariobelasting is een ongebonden belasting, waarbij de gemeente volledige vrijheid heeft in de vaststelling van de hoogte van de tarieven. Voorgesteld wordt om de tarieven voor de precariobelasting te verhogen met het inflatiepercentage (0,70%).

Precariobelasting netwerkbeheerders

Momenteel is het heffen van precariobelasting voor het gasleiding- en elektriciteitsnetwerk van Liander onderwerp van een fiscale procedure bij de hoogste belastingrechter. Uitspraak in deze procedure wordt niet eerder verwacht dan in het voorjaar van 2016.

Zoals wij u in 2014 meedeelden heeft het opleggen van precariobelasting op kabels en leidingen van netwerkbeheerders niet direct invloed op de energienota van Apeldoornse burgers en bedrijven. De toezichthouder van de netwerkbedrijven, de Autoriteit Consument en Markt (ACM), stelt namelijk maximum tarieven vast. Dat neemt niet weg dat kostenstijgingen in de toekomst worden meegenomen in de tarieven.
Omdat er meerdere gemeenten zijn die precariobelasting (gaan) heffen, benadelen we onze gemeente en daarmee onze burgers als we geen precario op kabels en leidingen heffen.

Wij stellen u voor om voor alle netwerken het huidige tarief van € 2,25 per strekkende meter, met ingang van 2016 te verhogen naar € 2,75. In verband met de onzekere uitkomst van het juridisch geschil is in deze begroting nog geen rekening gehouden met de mogelijke opbrengst van Liander.

• Hondenbelasting

Hondenbelasting is een algemene belasting. Dat houdt in dat de raad vrij is in de bepaling van de opbrengst: er hoeft geen relatie met de kosten te zijn. Uw raad heeft bij de invoering van de hondenbelasting besloten dat de opbrengst niet hoger mag zijn dan de kosten van de maatregelen om de overlast van honden te beperken. Deze kosten betreffen voornamelijk de kosten voor het onderhoud van de hondenuitlaatplaatsen. De prijsverhoging vanwege inflatie kan binnen het budget worden opgevangen. Voorgesteld wordt om de tarieven voor hondenbelasting te handhaven op het niveau van 2015.

• Toeristenbelasting

Voor de toeristenbelasting heeft uw raad in het verleden besloten dat de tarieven worden aangepast overeenkomstig het consumentenprijsindexcijfer van het CBS. Voorgesteld wordt om deze lijn voort te zetten en de tarieven voor de toeristenbelasting overeenkomstig dit indexcijfer (1,1%) aan te passen.

• Forensenbelasting

Forensenbelasting wordt in 2016 nog niet ingevoerd. Voor een toelichting verwijzen wij u naar  Hoofdstuk 3.

• Marktgelden

De marktgelden zijn al enige tijd niet-kostendekkend. In 2015 zijn de tarieven niet verder verhoogd dan met de gewogen index (1,2%). Er is sprake van een terugloop van het aantal markthandelaren.
Er wordt naar gestreefd om de warenmarkten kostendekkend te maken.
Door middel van het verhogen van het markttarief kan een stap gezet worden naar een situatie waarbij sprake is van kostenneutrale warenmarkten. Vermindering van personele kosten door flexibeler inzet van personeel is hier ook een onderdeel van.
Voorgesteld wordt om de tarieven van marktgelden voor 2016 te verhogen met 10%.

• Grafrechten

Sinds 2009 wordt een boveninflatoire tariefstijging toegepast van 1,5%. De kosten stijgen met gemiddeld 1,2%. Voorgesteld wordt dan ook om de tarieven van de begraafplaatsenrechten per 2016 te verhogen met 2,7%. Hiermee zijn de grafrechten volledig kostendekkend.

• Leges en rechten

De verschillende leges en rechten die worden geheven, worden in principe verhoogd met 1,2%. Bij de vaststelling van een aantal tarieven, zoals leges burgerzaken, is rekening gehouden met wettelijk vastgestelde tarieven. Voorgesteld wordt om de legestarieven omgevingsvergunning te handhaven op het niveau van 2015.

4.6.4  Geraamde opbrengsten 2016 ten opzichte van 2015

In de tabel hieronder zijn, met inachtneming van de voorstellen uit hoofdstuk 3, de geraamde opbrengsten voor 2016 vergeleken met de geraamde opbrengsten van 2015. Voor een toelichting op de hierna vermelde bedragen verwijzen wij u naar voornoemd hoofdstuk over de financiële beschouwingen.

4.6.5  Geraamde kosten 2016 ten opzichte van geraamde opbrengsten 2016

In de tabel hieronder zijn van de gebonden belastingen (zie 4.6.2) de geraamde kosten 2016 vergeleken met de geraamde opbrengsten 2016.

4.6.6 Lokale lastendruk

Uit onderstaande grafieken blijkt dat de totale woonlasten van een éénpersoonshuishouden in Apeldoorn in 2015 beduidend lager liggen dan die van omliggende gemeenten van vergelijkbare grootte. De totale woonlasten van een meerpersoonshuishouden in Apeldoorn in 2015 liggen beduidend lager dan die van Ede en Nijmegen en zelfs aanzienlijk lager dan die van Arnhem. Momenteel is nog niet duidelijk welke tarieven volgend jaar in de omliggende gemeenten gaan gelden.

4.6.7  Kwijtscheldingsbeleid

Apeldoorn hanteert als kwijtscheldingsnorm 100% van de bijstandsuitkering. Voor gepensioneerden geldt 100% van de aow-norm. Apeldoorn maakt daarmee, net als in het overgrote deel van de andere gemeenten in Nederland, gebruik van het recht dat lokale overheden hebben om de landelijke norm van 90% van het bijstandsniveau te verhogen tot maximaal 100% van die norm. Dit houdt in dat als men onder de norm komt, men in aanmerking komt voor gehele of gedeeltelijke kwijtschelding van gemeentelijke belastingen.

Niet voor alle heffingen wordt kwijtschelding verleend. De afvalstoffenheffing, rioolheffing, hondenbelasting (voor 1 hond) en een gedeelte van de onderhoudsrechten graven komen in Apeldoorn in beginsel voor kwijtschelding in aanmerking. Voor het onderhoudsrecht van graven wordt slechts zeer beperkt kwijtschelding aangevraagd en verleend. Voor de overige heffingen zijn voor 2016 de kosten van kwijtschelding geraamd op:

Voor de afvalstoffenheffing wordt beperkt kwijtschelding (vastrecht en een maximaal aantal ledigingen) verleend, zodat er ook voor de minima een prikkel blijft bestaan om zorgvuldig met hun huishoudelijke afvalstoffen om te gaan. Het maximaal kwijt te schelden bedrag is zodanig vastgesteld dat dit bij “normaal afvalgedrag” toereikend is. Gemiddeld wordt een 240 liter container door een meerpersoonshuishouden 8 maal per jaar ter lediging aangeboden. Vandaar dat het maximaal kwijt te schelden bedrag voor wat betreft het variabele gedeelte voor 2016 wordt vastgesteld op € 65,20.